Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółka cywilna?
Czy wybrać spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?
Gdy pojawia się pomysł na zrobienie biznesu i potrzebujemy wspólników, którzy być może wspomogą nas kapitałowo, poprzez pracę lub know – how, należy określić formę współpracy. Wspólnicy mają do wyboru różnorodne formy współpracy począwszy od spółki cywilnej, osobowe spółki handlowe (np. jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) po spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna). W tym wpisie ograniczymy się do porównania dwóch najpopularniejszych form współpracy pomiędzy wspólnikami tj. sp. z o. o. i s. c.
Zalety spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:
Ograniczenie odpowiedzialności majątkowej
Jeśli wspólnik wniósł pieniądze na poczet kapitału zakładowego to nie odpowiada za zobowiązania spółki. Wspólnik nie ponosi wtedy odpowiedzialności za nieprzewidziane sytuacje rynkowe, za działania wspólników i pracowników spółki, którzy mogliby przez nierozsądek doprowadzić do powstania szkody. W naszej działalności często spotkaliśmy się z sytuacją, że przedsiębiorca działający w ramach zwykłej działalności gospodarczej (spółka cywilna to również jedna z form zwykłej działalności gospodarczej) tracił cały dorobek swojego życia (nawet wielomilionowy) bez swojej winy (np. kontrahent nie zapłacił, a wspólnik musiał pokryć długi), a mógłby uchronić swój majątek, gdyby od początku prowadził działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Warto mieć na uwadze, że pracodawca ponosi w pełni odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez pracownika, który np. w czasie wykonywania obowiązków pracowniczych doprowadzi kogoś do uszczerbku na zdrowiu, zniszczy drogą maszynę należącą do osoby trzeciej, doprowadzi do opóźnienia w realizacji usługi lub z opóźnieniem dostarczy towary przez co nasz kontrahent nie wykona swoich zobowiązań terminowo i zapłaci kary umowne związanie z opóźnieniem. Co do zasady pracodawca, który zapłacił odszkodowanie za szkodę spowodowaną przez pracownika, może od tego pracownika dochodzić odszkodowania, ale jest ono ograniczone najczęściej tylko do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Przykładowo jeśli pracownik nie dostarczył na czas niezbędnych materiałów budowlanych i w związku z tym wykonawca musi zapłacić karę umowną za opóźnienie np. w kwocie 100 000 zł, pracodawca może zapłacić za to odszkodowanie w kwocie 100 000 złotych. Jeśli pracownik zarabia np. 3000 zł miesięcznie to pracodawca mógłby od niego uzyskać kwotę tylko 9000 zł. Warto mieć na uwadze, że w przypadku spółki z o. o. pracodawcą jest spółka, a nie jej wspólnicy. Zatem wspólnicy spółki nie będą zobowiązani do zapłaty stu tysięcy złotych i nikt nie wyegzekwuje takiej kwoty z ich majątków (inaczej jest w przypadku spółki cywilnej, gdzie wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem bez ograniczeń).
Łatwość pozyskania nowego wspólnika lub jego zmiany
Wystarczy podnieść kapitał zakładowy lub sprzedać tylko udziały, nie trzeba składać szeregu wniosków do ksiąg wieczystych, przepisywać samochodów itp. Nie ma problemów z przepisami dotyczącymi współwłasności łącznej, która występuje w przypadku spółki cywilnej.
Śmierć wspólnika nie wpływa na funkcjonowanie spółki
Mimo śmierci wspólnika spółka istnieje nadal, a udziały wspólnika są dziedziczone przykładowo przez jego dzieci. Zarząd spółki może normalnie prowadzić działalność i nie obawiać się z późniejszych komplikacji. Sytuacja sp. z o.o. jest o wiele bardziej stabilna i bezpieczna dla jej kontrahentów, bez względu na to, kto okaże się spadkobiercą wspólnika. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może zatem przynosić zyski określonej rodzinie nawet przez pokolenia i istnieć przez lata.
Sytuacja finansowe wspólnika nie wpływa na spółkę bezpośrednio
Nawet jak wspólnik jest niewypłacalny czy ogłosił upadłość, to wierzyciel nie może zaspokoić się z majątku spółki, ani prowadzić z niego egzekucji. W przeciwieństwie do spółki cywilnej, wierzyciel jednego wspólnika nie jest w stanie doprowadzić do likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wierzyciel co najwyżej może zająć udziały przysługujące wspólnikowi i z nich wykonywać prawo głosu na zgromadzeniach wspólników, ale nie może pozbawić spółki majątku. Jeżeli wierzyciel, który zajął udziały wspólnika posiadałby mniej niż 50 % udziałów, to pozostali wspólnicy mogliby doprowadzić do tego, że nic nie mógłby dokonać w spółce. Zatem spółka z o. o. jest o wiele bezpieczniejsza pod tym względem niż spółka cywilna i nie ma zagrożenia dla jej działalności.
Pozwala na dobre rozgraniczenie różnych rodzajów działalności prowadzonych przez wspólnika
Przykładowo w spółce A wspólnik handluje samochodami, a w spółce B buduje domy. W takiej sytuacji, niepowodzenie jednej z tych działalności nie doprowadzi do upadku drugiej. Podział tych działalności jest szczególnie istotny w przypadku, gdy jedna z nich powiązana jest z dużo większym ryzykiem niż druga.
Wady spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:
Konieczność prowadzenia pełnej księgowości
W przypadku dużych obrotów nawet spółka cywilna musi prowadzić pełną księgowość. Zatem wada ta nie ma znaczenia w przypadku firm mających duże obroty.
Droższy koszt prowadzenia od spółki cywilnej
W głównej mierze składają się na niego koszty księgowości i obsługi prawnej. Do tego dochodzi dodatkowo podwójne opodatkowanie.
Trudniejsze jest utworzenie i likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością niż spółki cywilnej
Zalety spółki cywilnej:
Łatwość założenia i likwidacji
Spółka cywilna tak naprawdę to jest tylko umowa pomiędzy wspólnikami, którzy mają przymiot przedsiębiorców. Spółka cywilna, mimo że otrzymuje NIP, nie jest podmiotem praw i obowiązków. Spółkę cywilną tworzą wspólnicy poprzez założenie odrębnych działalności gospodarczych, podpisanie umowy spółki cywilnej, a następnie zmianę wpisów do CEIDG poprzez zaznaczenie, że wspólnik działa w formie spółki cywilnej. Likwidacja spółki cywilnej wymaga ustania umowy spółki (rozwiązanie lub wypowiedzenie) oraz stosownego wpisu do CEIDG.
Niższy koszt prowadzenia
Nie jest konieczne prowadzenie pełnej księgowości w przypadku spółki cywilnej, wspólnicy nie ponoszą również kosztów wpisów do Krajowego Rejestru Sądowego, niższy jest koszt jej utworzenia oraz likwidacji. Jednakże wszyscy wspólnicy zobowiązani są do opłacania składek ZUS, co może nawet doprowadzić do sytuacji, że niższy będzie koszt prowadzenia działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Księgowość spółki cywilnej wymaga jeszcze prowadzenia księgowości indywidualnych działalności gospodarczych wspólników, co jest też kosztem.
Wady spółki cywilnej:
Pełna nieograniczona odpowiedzialność majątkiem wspólników
Prowadząc działalność w formie spółki cywilnej wspólnicy ryzykują odpowiedzialność całym swoim majątkiem bez żadnych ograniczeń, zatem mogą pozbawić się dorobku całego życia. Za zobowiązania spółki cywilnej wspólnicy odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że wierzyciel jeśli zechce może cały dług ściągnąć nawet z majątku jednego ze wspólników. Może zaistnieć sytuacja, w której jeden ze wspólników dokona czynności, o której nawet nie wie drugi wspólnik, a drugi wspólnik mimo to odpowiada całym swoim majątkiem za takie działanie.
Wszyscy wspólnicy zobowiązani są do uiszczania składek na ZUS
W konsekwencji tego, zwłaszcza gdy wspólnicy nie posiadają takiego tytułu ubezpieczenia, który zwalniałby z konieczności wnoszenia opłat za ubezpieczenie społeczne (np. zatrudnienie na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy), może dojść do sytuacji, w której koszt z tytułu składek doprowadzi do tego, że wspólnikom taniej byłoby prowadzić działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Bardziej skomplikowane przyjmowanie wspólnika do spółki lub wystąpienie wspólnika ze spółki
Jest to szczególnie uciążliwe, gdy spółka posiada nieruchomości – nieruchomość taka nie jest własnością spółki, lecz współwłasnością łączną jej wspólników, zatem zmiana wspólnika prowadzi do konieczności składania wniosków do ksiąg wieczystych.
Zagrożenie w sytuacji niewypłacalności jednego ze wspólników
Możliwe jest, że wierzyciel jednego wspólnika może doprowadzić do rozwiązania dobrze prosperującej spółki cywilnej i przeprowadzić egzekucję z majątku, który służył wspólnikom do prowadzenia działalności gospodarczej. Okoliczność ta została opisana w treści przepisu art. 870 kodeksu cywilnego, który stanowi, że jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, jego wierzyciel osobisty, który uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego udział w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać.
Śmierć wspólnika co do zasady łączy się z likwidacją spółki
Może to być dotkliwe w przypadku dobrze prosperującej spółki, której majątek przeznaczony do prowadzenia działalności może zostać uszczuplony. Prawa i obowiązki wspólnika wynikające ze stosunku prawnego spółki są ściśle związane z jego osobą i jako takie nie wchodzą w skład spadku (art. 922 § 2 k. c.). W skład spadku wejdą tylko te prawa czy obowiązki majątkowe wspólnika, które wprawdzie powstają na podstawie stosunku spółki, ale mają wobec niego samodzielny charakter, mogą być przedmiotem obrotu, w szczególności wierzytelność o wypłatę części zysku czy dług z tytułu roszczenia zwrotnego. „Udział w spółce” jest więc niedziedziczny i nie jest możliwe nadanie mu odmiennego charakteru w umowie spółki. Umowa o spadek po osobie żyjącej jest bowiem nieważna (por. Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, wyd. II, LEX 2014).
Decyzja co do wyboru formy spółki należy do wspólników, w naszej ocenie jednak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest o wiele bezpieczniejsza, nie odpowiada się z całego swojego majątku za zobowiązania spółki, za błędy biznesowe wspólnika i taka forma chroni przed utratą dorobku całego życia.
